Patchwork i tkaniny patchworkowe - wszystko co musisz wiedzieć

Dziś coraz częściej możemy zetknąć się z terminem „patchwork”, ale co to tak naprawdę jest? Mówiąc w dużym skrócie, tym określeniem nazywamy technikę opartą na łączeniu ze sobą niewielkich elementów, precyzyjnie dociętych i różnokolorowych materiałów w taki sposób, aby utworzyły całość. Wbrew pozorom, patchwork nie musi być trudny, czy czasochłonny. Wystarczy bowiem odrobina wiedzy i cierpliwości.

Patchwork - sztuka znana na całym świecie

Angielskie słowo „patchwork” oznacza „wyrób uszyty z łat” (ang. patch to łata) i oznacza charakterystyczną technikę tekstylną, w której resztki różnych materiałów są wykorzystywane do wykonania najróżniejszych dekoracji i ubiorów. Ta specyficzna forma sztuki, jaką jest dekoracyjne zszywanie kawałków materiału, powstała przed prawie 3000 lat. Technika ta pochodzi z buddyjskich krajów Azji, Chin i części Orientu. Bardzo istotnym elementem, który wpłynął na jej powstanie był przede wszystkim brak tkanin oraz ciepłych materiałów. Nie bez znaczenia była również swoboda wykonania. Oba te czynniki sprawiły, że patchwork, czyli „szycie z łat”, stał się tak popularny.

Wyprawy krzyżowe przyczyniły się do rozpowszechnienia się tej techniki na terenie Europy. Kunsztowne chusty i kołdry dotarły do średniowiecznej Europy i znalazły wielu naśladowców. Wraz z wyprawami osadników do Ameryki w XVII w. patchwork zadomowił się również na kontynencie amerykańskim.

Zastosowanie

Jak wiemy patchwork był wykonywany na całym świecie, często za pomocą najprostszych środków i technik, i stosowany do najróżniejszych celów, w zależności od potrzeb. Przede wszystkim miał zastosowanie praktyczne w codziennym życiu jako materiał na namioty, chorągwie, narzuty itd. Niekiedy był również wykorzystywany na cenne przedmioty, takie jak luksusowe draperie, poduszki, torby lub kunsztownie zdobione ubrania.

Współcześnie praktyczne wykorzystanie patchworku ma niewielkie znaczenie i wyroby takie są wykonywane raczej ze względu na walory artystyczne. Z początku nastania mody na patchworki głównym wyrobem szytym w tej technice były narzuty na łóżko, dziś można znaleźć wszelkie możliwe artykuły w stylu patchworkowym. Zarówno poduszki i torby, jak i zabawki. Korzystając z szerokiej gamy produktów, patchwork może stać się pasją i hobby.

Jak to się robi?

W technice patchworku małe lub nieco większe kawałki np. filcu, skóry, jedwabiu, lnu, bawełny lub każdego innego dowolnego materiału są albo zszywane, albo naszywane na siebie i tworzą dużą powierzchnię:

• Gdy kawałki materiałów są do siebie przyszywane, wyrób taki zwie się „pieced work” albo „patchwork mozaikowy”.
• Gdy kawałki materiału są kładzione jeden na drugim i zszywane różnymi ściegami, mówimy o aplikacji.

Tkaniny na patchwork

Dobierając odpowiednie tkaniny do wykonania patchworku musimy pamiętać o kilku zasadach. Najlepsze są bawełniane płócienka i kretony, bo lepiej zniosą częste prasowanie podczas zszywania bloku. Raczej nie sprawdzą się tkaniny zbyt cienkie lub lejące, bo szycie będzie nastręczało sporo kłopotów, a patchwork będzie mało wytrzymały. Lepiej też unikać tkanin bardzo grubych i sztywnych, gdyż uzyskane szwy bloku będą wtedy bardzo grube, a zszycie kilku bloków i rzędów może się okazać operacją niemożliwą.

Używanie tylko nowych tkanin byłoby luksusem, ale nie jest absolutnie konieczny. W niektórych krajach, a zwłaszcza Stanach Zjednoczonych wybór tkanin do patchworków jest przeogromny. Są one też powszechnie dostępne w niewielkich kuponach. Popularne są gotowe zestawy kuponów odpowiednio dobranych kolorami i odcieniami, co ułatwia skomponowanie patchworku. Z powodzeniem można wykorzystać bawełniane tkaniny ze spranej odzieży, zasłon czy pościeli, o ile są nadal w dobrym stanie. Sklepy z używaną odzieżą mogą również dostarczyć wiele pięknych tkanin.

Patchwork czy quilt?

Od prawie 2000 lat naszywanie na siebie najczęściej 3 warstw materiału było wykorzystywane do produkcji ciepłych kołder i odzieży. Aby przetrwać mroźne zimy, pomiędzy warstwy tkaniny wszywano materiał o właściwościach izolujących, np. wełnę, bawełnę, pierze, liście lub słomę. Aby „wyściółka” się nie przesuwała, 3 warstwy były przeszywane stębnówką. Górna warstwa pikowanego wyrobu może być wykonana w różny sposób. Często jest ona uszyta z kolorowych łat, zszytych ze sobą w bardziej lub mniej kunsztowny sposób. Pojawia się tu klasyczna technika patchworku, czyli „szycia z łat”. Mówi się w tym przypadku również o pieced patchwork lub patchworku mozaikowym.

W krajach anglosaskich używa się słowa quilt, które oznacza “pikowanie” lub “pikowaną kołdrę”. Obejmuje ono wszystkie rodzaje tego, co my ogólnie nazywamy patchworkiem. Wierzchnia warstwa quilt'u – zamiast zszywania kawałków tkanin w określone wzory – może być wykonana za pomocą aplikacji lub uszyta z jednej tkaniny, ale za to fantazyjnie przepikowana haftem. Patchwork jest to określenie, które oznacza tam tylko jedną z technik wykonania wierzchniej warstwy quilt'u. Dlatego szukając w internecie amerykańskich patchworków, należy wpisać do wyszukiwarki “quilt” zamiast “patchwork”.