Lyocell lub inaczej tencel. Czy to tkanina przyszłości?

Lyocell, czy znany również pod nazwą tencel, to rodzaj tkaniny przypominającej jedwab, choć wytwarzanej z masy celulozowej. Właściwościami dość mocno zbliżona jest do innych materiałów pochodzenia roślinnego, takich jak bawełna, len lub ramia. Tkaninę tę wynaleziono w roku 1972 w USA jako odpowiedź na poszukiwania surowców przyjaznych środowisku. Dzięki temu zyskała stosowana do dziś nazwę produktu "zrównoważonego ekologicznie". Lyocell z powodzeniem imituje nie tylko jedwab, ale także zamsz czy skórę.

Jak i gdzie produkowany jest lyocell?

Lyocell jest materiałem produkowanym z włókien otrzymywanych z celulozy drzewnej. W procesie produkcji lyocellu wykorzystuje się pulpę pozyskiwaną z rozpuszczonej celulozy, z której następnie kształtowany jest polimer na włókna przy użyciu odpowiedniej technologii. Proces ten jest podobny do procesu produkcji wiskozy, jednak na poziomie stosowanych substancji różni się dość znacznie. Do produkcji wiskozy jako rozpuszczalnik stosuje się substancje żrące (CS2, czy NaOH). Natomiast do produkcji lyocellu używany jest n-tlenek n-metylomorfoliny (NMMO). Jest to nietoksyczny oraz całkowicie biodegradowalny rozpuszczalnik, bezpieczny dla środowiska.

Dodatkowym plusem tego rozpuszczalnika jest także fakt, że może być wykorzystany powtórnie w następnych cyklach produkcji materiału. Jest to cecha, która sprawia, że jest on nie tylko ekologiczny, ale i ekonomiczny. Pulpa drzewna, czyli forma wyjściowa do produkcji włókien lyocellu pozyskiwana jest głównie z gatunków drzew popularnych w USA, choć czasem do produkcji wykorzystuje się także drewno gatunków występujących w innych częściach świata takich jak dąb, brzoza czy eukaliptus. Lyocell produkowany jest głównie w Stanach Zjednoczonych (to tam znany jest głównie pod nazwą Tencel). Innymi znanymi producentami są również Indie, Wielka Brytania oraz Austria.

Wady i zalety włókna lyocell

Tencel posiada wiele zalet, które mają niebagatelne znaczenie nie tylko dla entuzjastów ekologii, dobierającym pod tym kątem swoje zakupy. Naturalne pochodzenie materiału, przyjazne środowisku technologie obróbki stanowią atuty nie do przecenienia. Niestety podobnie jak z każdym innym produktem, również w przypadku lyocellu posiada on swoje wady, które również należy wziąć pod uwagę decydując się na zakup tkaniny, czy gotowego wyrobu.

Mocne strony

Dużą zaletą lyocellu jest jego wszechstronność i wielorakie możliwości zastosowań, a także wykończenia na różne sposoby.  Z powodzenie nie tylko imituje znane materiały jak bawełna, jedwab, zamsz i inne, ale bez przeszkód może je zastępować. Stanowi również świetną domieszkę do produkcji tkanin mieszanych, poprawiając ich naturalne właściwości.

Względy ekologiczne

• → Mimo, iż proces wytwarzania materiału jest podobny jak w przypadku wiskozy, w której wykorzystuje się substancje żrące, to jednak środki zastosowane w produkcji lyocellu (tlenek aminy) uznaje się za neutralne dla środowiska. Co również ważne podlega recyklingowi i może być użyty ponownie,
• → zużycie wody jest o wiele mniejsze (ok. 260 litrów/kg materiału),
• → produkty uszyte z lyocellu są biodegradowalne (w procesie kompostowania ulega on rozłożeniu w ciągu ok. 6 tygodni),
• → produkcja włókna tencel w porównaniu z produkcją włókien innego typu jest dość szybka i oszczędna - w całości trwa zaledwie kilka godzin.

Względy użytkowe

• → przewiewny i oddychający. Dobrze odprowadza wilgoć od ciała oraz posiada spore właściwości termoregulacyjne. Cecha ta sprawia, że doskonale sprawdza się zarówno w upały, jak i w chłodne dni,
• → posiada właściwości przeciwalergiczne i przeciwbakteryjne (stosowanie chemicznych barwników znacznie zmniejsza te właściwości),
• → Lyocell nie gniecie się i nie rozciąga w czasie użytkowania,
• → trudno go zaplamić,
• → jest łatwy w pielęgnacji.

Wady

Mimo niezaprzeczalnych zalet tkanin lyocell wymienionych wyżej posiadają one również wady.

Względy ekologiczne

• → słaba absorpcja barwników naturalnych. Cecha, która z jednej strony stanowi zaletę sprawiając, że materiał jest plamoodporny, z drugiej jest poważną wadą, gdyż barwienie wymaga stosowania często głęboko wnikających w materiał, niebezpiecznych barwników chemicznych. Jest to proces trudny i kosztowny.
• → dla wzmocnienia i przedłużenia żywotności włókna, lyocell często zostaje poddany działaniu enzymów z grupy celulaz. Jest to proces, który zwielokrotnia zużycie energii oraz generuje zwiększoną produkcję odpadów.

Względy użytkowe

• → Lyocell jest niemalże dwa razy droższy od wiskozy czy bawełny, które posiadają zbliżone właściwości. Wynika to z wyższych kosztów produkcji i mniejszej popularności,
• → w porównaniu z tkaninami innego typu stosunkowo mała dostępność,
• → dla uzyskania koloru innego niż naturalny, do barwienia lyocellu używa się silnych barwników chemicznych, niejednokrotnie są one nie tylko szkodliwe dla środowiska, ale czasem mogą posiadać właściwości uczulające.
• → nasączone wodą włókna tracą niemal połowę swojej odporności na rozciąganie,
• → pod wpływem gorącej wody, żelazka czy pary lyocell może ulec skurczeniu.

Co można uszyć z lyocellu?

Zastosowanie tkaniny typu Lyocell jest podobnie szerokie jak wiskozy. Jest to materiał wszechstronnym i coraz częściej wykorzystuje się do szycia czysty lyocell, bez domieszek innych tkanin. Wykorzystuje się w ten sposób wszystkie właściwości proekologiczne i prozdrowotne. Doskonale sprawdza się jako materiał na różnego rodzaju bluzki, koszule (zarówno damskie, jak i męskie), lekkie i zwiewne sukienki czy spódnice. 

Można z niego szyć kreacje szczególnie na ciepłe dni, ale także na te chłodniejsze. Tencel jest tkaniną bardzo przyjemna w dotyku, skutecznie przepuszczającą powietrze. Coraz częściej jest również składnikiem takich materiałów, jak dżins i chino. 

Doskonale sprawdza się jako mieszanka z innymi włóknami, takimi jak jedwab, sztuczny jedwab, bawełna, poliester, len, nylon czy wełna. Wiele z nich dzięki dodatkowi lyocellu stają się bardziej odporne na zniszczenia, inne są bardziej przewiewne czy przyjemniejsze w dotyku i użytkowaniu. Wytrzymałość i moc włókien lyocellu sprawiają, że jest on także tkaniną odpowiednią do zastosowania w opatrunkach medycznych, a nawet w przenośnikach taśmowych.